نحوه برخورد با بدحجابی در گفت وگو با آیت الله سیداحمد خاتمی

 بسمه تعالی

¤ به نظر شما این بحث که به جای اقدام انتظامی در مورد حجاب باید کار فرهنگی کرد، آیا تبدیل به توجیهی برای بدحجابی و کنارآمدن با آن نشده است؟ به عقیده شما نسبت کار انتظامی و فرهنگی در این حوزه چیست؟
- مسئله حجاب و عفاف و دغدغه حضور این عنصر ارزشی در جامعه از اول انقلاب مطرح بوده و متاسفانه از آغاز تاکنون دو نظریه افراطی و تفریطی در این عرصه مطرح بوده. یک نظریه نظریه ای است که می گوید برای مقابله با بدحجابی و بی حجابی فقط باید برخورد کرد. آن هم برخورد فیزیکی.
نظریه دوم که تفریطی است می گوید فقط کار فرهنگی و برخورد قانونی را هم برنمی تابد. به استناد روایات اهل بیت عصمت و طهارت(ع) عرض می کنم که این دو نظریه هر دو نادرست است.
یعنی برخورد فیزیکی صرف، راهی ناصواب است و همین جا این تذکر را بدهم که در نظام جمهوری اسلامی هرگونه برخوردی باید مطابق موازین قانونی و شرعی باشد و اگر قرار باشد هرکس هرچند به بهانه امر به معروف و نهی از منکر برخورد فیزیکی داشته باشد، این منجر به هرج و مرج می شود و هرج و مرج خود منکر دیگری است. از سویی فقط کار فرهنگی هم جواب نداده و نمی دهد. شیوه درست همان است که امام صادق(ع) طبق نقل ها فرموده که باید کار فرهنگی و اجرایی با هم صورت پذیرد. ترجمه حدیث این است؛ خداوند نخواسته زبان باز باشد (زبان نماد کار فرهنگی) و دست بسته باشد (دست نماد کار اجرایی). خداوند این را خواسته که این دو با هم باز و با هم بسته شوند. بنابراین اینجا به صراحت می گویم که ما معتقدیم برای گسترش حجاب وعفاف در جامعه هم باید کار فرهنگی و هم کار اجرایی با هم صورت پذیرد و مفیدترین کار اجرایی همان اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است که 300 ماده دارد و برای 25 نهاد در این زمینه تعیین تکلیف کرده است.
¤ کارنامه های دستگاه های مختلف به خصوص دولت را در زمینه برخورد با ناهنجاری های اجتماعی و بطور ویژه مقوله حجاب وعفاف چطور ارزیابی می کنید؟
- در ارزیابی دستگاه های فرهنگی ضمن تقدیر و تشکر از کارهای خوبی که برخی نهادها صورت داده اند باید بگویم متاسفانه کار بایسته و در خور شأن این عنصر مهم ارزشی صورت داده نشده است.
من ترجیح می دهم به جای نقد این گونه سخن بگویم که مسئله مقابله با ناهنجاری های فرهنگی که از جمله آنها بدحجابی و بی حجابی است به مثابه یک عملیات است.
در عملیات رزمندگان ما چند لشگر هماهنگ می شدند تا نقطه ای فتح می شد. اگر یک لشگر نمی توانست در حوزه مأموریت خود درست عمل کند آن عملیات ناکام می ماند. مسئله حجاب و عفاف هم یک عملیات فرهنگی است باید صدا و سیمای جمهوری اسلامی به صورت بسیجی وارد عرصه کار بشود. کاری که از سیمای جمهوری اسلامی انتظار می رود فقط پخش سخنرانی برای تشویق به حجاب نیست اگرچه این هم لازم است. انتظار می رود فیلم های بلند و کوتاه در رابطه با حجاب و عفاف و عواقب بد حجابی بسازند و خود نیز در برنامه های تولیدی یا برنامه هایی که پخش می شود خط راهبردی شان رعایت این مسئله باشد. رسانه ها نیز در این عرصه کمک کنند. از سوی دیگر نیروی انتظامی به وظیفه قانونی خودش عمل کند. دستگاه قضایی در این عرصه با هماهنگی در صحنه باشد و... بنابراین اگر بخواهد این مسئله به نتیجه برسد این هماهنگی لازم است.
بنده به عنوان طلبه ای که بین مردم هستم انتظارم از دولت محترم و نهادهای فرهنگی درون دولت این است که خطر را باور کنند یعنی در حقیقت متدینین را باور کنند که بشدت از گسترش بدحجابی ها که بعضاً بی حجابی است، بشدت متاثر هستند و آن را خطری برای کیان انقلاب می بینند. اگر این باور در بین خدمتگزاران مسئول این عرصه بوجود آید قطعاً تلاش شایسته تقدیر دیگری خواهند داشت و ما دیگر شاهد انتشار برخی نشریات و مقالات در عرصه تثبیت وضعیت نادرست کنونی حجاب و عفاف نخواهیم بود.
¤ عده ای می گویند ما باید امر به معروف کنیم و نه امر به واجب و همین طور نهی از منکر و نه نهی از حرام. پس اول باید حجاب یک معروف و بی حجابی یک منکر در جامعه شود و سپس امر به معروف و نهی از منکر کرد. پاسخ جنابعالی به این شبهه چیست؟
- تمامی فقهای ما در کتاب امر به معروف و نهی از منکر تصریح دارند که واجبات مصداق معروف و محرمات مصداق منکر است. بنابراین امر به معروف، یعنی امر به واجبات و نهی از منکر یعنی نهی از محرمات. نشانه این بحث این است که آقایان می گویند امر به مستحبات و نهی از مکروهات واجب نیست. پس این سخن که باید ابتدا چیزی معروف شود تا امر به آن واجب باشد یا منکر شود تا نهی آن واجب شود مبنای فقهی ندارد. آری! آنچه در امر به معروف مهم است تحقق معروف است و آنچه در نهی از منکر مدنظر شارع است واقع نشدن منکر است و این امر نیاز به این دارد که کسی که معروفی را ترک کرده آگاهش کنید که چرا واجب را ترک می کند و کسی که مرتکب منکری شده است، اول آگاهش کنیم که کارش منکر است اگر تاثیرگذار بود وظیفه امر به معروف و نهی از منکر تحقق یافته و اگر تاثیر نداشت نوبت مراحل بعدی است.
¤ تفکر غالب در دولت اصلاحات این بود که ما در دوره مدرن زندگی می کنیم و مجبوریم لیبرالیزم را به عنوان بخش جدایی ناپذیر این عصر بپذیریم. این نگاه باعث رویه و اقدامات خاص این دولت در عرصه فرهنگی شد که البته با واکنش سخت مردم کشور هم روبرو شد: فکر نمی کنید اگر دیگران هم با هر تابلویی بخواهند همین راه را در پیش بگیرند به سرنوشت همان قبلی ها دچار خواهند شد؟
- بنده در چند خطبه گذشته به صراحت سخن از لیبرالیزم فرهنگی داشتم و این خطر را متذکر شدم. اصولا تساهل و تسامح فرهنگی و از دین و ارزش های دینی کوتاه آمدن به بهانه هماهنگی با زمانه، ضدارزش است. این تفکر زمینه ساز نمادهای تهاجم فرهنگی است که ما دیروز و امروز شاهد آنیم. تفکری که می گوید به چند تار موی زنان گیر ندهید، تفکری که می گوید اگر قدری روسری کنار رفت جای نگرانی نیست و مشکل ندارد، نتیجه این تفکر همین ناهنجاری های فرهنگی است که بخشی برای همگان محسوس است بخشی هم در برخی از جشن ها، نمایشگاه ها و برخی جشنواره ها خود را نشان می دهد که نمونه هایی را در گذشته دیدیم.
انقلاب اسلامی با انگیزه تحقق احکام اسلامی، تحقق یافت.در این عرصه نباید هیچ گونه تساهل و تسامحی داشت. کمترین تساهل و تسامح را روح بلند شهیدان از ما نخواهند گذشت ما در طول 32 سال انقلاب هر جا به اسلام عمل کردیم، برد کردیم و هر جا عقب نشینی کردیم چه در عرصه فرهنگی و چه در عرصه سیاسی و اقتصادی بازنده بوده ایم. سیاست تساهل و تسامح دیروز و امروز و فردا و فرداها خطری بر کیان و روح انقلاب اسلامی است.
من این سیاست را کاملا ناموفق می دانم. برخی می گویند ما می خواهیم 13 میلیون رایی که به رقیب داده شد را جلب کنیم. اشتباه اینان این است که اولا آن 13میلیون در اولین اغتشاشات ریزش کرد، ریزش بسیار وسیع. کسانی که ماهیت سران فتنه را نمی دانستند و به آنها رأی داده بودند وقتی در عمل دیدند که عملکردشان مورد تایید دنیای استکبار قرار گرفته صادقانه عقب نشینی کردند و دست از حمایت برداشتند. ثانیا هدایت انسانها به راه حق مطلوب همه دلسوزان است. اما با چه شیوه ای؟ با دستمال کثیف نمی شود شیشه کثیف را پاک کرد. آیا با عقب نشینی از ارزش های دینی می خواهند کسانی را به سوی دین دعوت کنند؟ به سوی کدام دین می خواهند دعوت کنند؟ اگر می خواهند دعوت به اسلام ناب محمدی کنند، این اسلام ناب با این تساهل ها سازگار نیست. و اگر برآنند که تغییر ماهیت و هویت بدهند، بدانند که زیان کرده اند و به فضل خدا نمی توانند کمترین تاثیری در جهت تغییر ماهیت و هویت انقلاب اسلامی داشته باشند. هواداران دلسوز انقلاب اسلامی دلبسته به دین و ارزش های اسلامی هستند و مطمئنا در این عرصه ذره ای عقب نشینی نمی کنند. خورشید انقلاب اسلامی مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای اجازه ذره ای کوتاه آمدن از مبانی انقلاب اسلامی را نخواهند داد.
¤ حجاب و عفاف یک عنصر محکم دینی است که در قرآن و روایات به صراحت و روشنی از آن یاد و بر آن تاکید شده است. چرا عده ای از این مقوله در راستای رسیدن به اهداف خاص سیاسی خود استفاده ابزاری می کنند و آن را دستمایه ای برای اختلاف و تنش و دعواهای سیاسی قرار می دهند؟
- مسئله حجاب در کل دنیا از حالت یک مسئله فرعی درآمده و یک مسئله اصلی شده است. هر دولتی که می خواهد با اسلام مخالفت کند می گوید حجاب ممنوع و هر دولتی که می خواهد بگوید با مسلمان ها آشتی هستیم، می گوید حجاب آزاد است. بنابراین نباید نگاه ما به این مسئله فرعی باشد.
درست فرمودید که متأسفانه در کشور ما با این مسئله سیاسی برخورد می شود و گاه تبلیغاتی و آن هم تبلیغات انتخاباتی مباحث بصورت مغالطه آمیز مطرح شده و آنچه که در این بین گم می شود تحقق مسئله حجاب است. گاه با گشت ارشاد مخالفت می شود و می گویند که مسئله را انتظامی نکنید. سخن بنده در این رابطه این است که نیروی انتظامی باید به قانون عمل کند و در هر موضوعی و از جمله مقابله با مفاسد برخورد انسانی و توأم با مهر در رأس برنامه ها داشته باشد.
البته همین جا می گویم برای ما آنچه مهم است این است که بدحجابی ها و بی حجابی ها در جامعه نباشد، اگر گشت ارشاد مرتکب تخلفی شد خود باید پاسخگوی آن باشند.
ولی سخن ما این است شما می گویید گشت ارشاد نه، خود در رابطه با حجاب چه کرده اید؟ چه طرح عملی و اجرایی و موثری در رابطه با گسترش عفاف و حجاب به صحنه آوردید؟
در دوره وزیر اسبق کشور جناب پورمحمدی، ایشان آمدند جامعه مدرسین در آنجا به ایشان گفته شد شما حجاب کارگزاران نظام که از دولت حقوق می گیرند را درست کنید باقی اش بماند برای مرحله بعد. ایشان قول داد که این کار را می کنیم اما در عمل دیدیم که کمترین گام در این رابطه برداشته شد. نمی گویم آقای پورمحمدی مقصر بود. سخن بنده با کسانی که می گویند گشت ارشاد نه، این است که شما بیایید اقدامات اثباتی خود را در رابطه با گسترش حجاب نشان دهید. می گویید نمی توان کوچه و خیابان را کنترل کرد، دانشگاه که دست شماست. کارمندان ادارات که حقوق بگیر شما هستند. شما در این رابطه کاری انجام دهید. باز نمی گویم برخورد خشن با آنها داشته باشید لااقل نشان دهید که اراده دارید در راستای تحقق این فریضه تلاش کنید. ناگفته نماند بحمدالله در بدنه اداری ما کارمندان محجبه و عفیفه بسیار فراوانند نباید حقشان ضایع شود اما آنهایی که رعایت نمی کنند باید اراده نظام خودش را نشان دهد که کارمندان نظام اسلامی باید درخور شأن جمهوری اسلامی باشند و خانم بدحجاب و بی حجاب درخور شأن نظام مقدس جمهوری اسلامی که با خون پاک بیش از 200 هزار شهید آبیاری شده، نیست.
¤ فکر نمی کنید این دعواهای اغلب سیاسی و بی مورد در مقوله حجاب علاوه بر آنکه به دین مردم لطمه می زند باعث شادی دشمنان خارجی و فتنه گران داخلی هم می شود؟
- نکته ای که پیوسته باید به آن تاکید کرد این است که نباید جریان فتنه 88 و خیانتی که در این فتنه به انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی شد از یادها و خاطره ها برود. این مسئله مسئله اصلی است. زیرا که جریان فتنه که در 9 دی ماه سال 88 به احتضار افتاد بی تردید در پی بازسازی خود است و نباید کسانی که خود را رویاروی جریان فتنه می بینند، خود بهانه به دست فتنه گران داده و یا موجب خوشحالی آنها بشوند. هرگونه حرکتی که سبب جان گرفتن آنها بشود جریان انحرافی است.
بازی با باورهای مردم با هنجارهای مقدس مردم زمینه ساز اختلاف و تنش است و این همان است که جریان فتنه می خواهد. نباید با گفتار و یا رفتار خود آب به آسیاب دشمن ریخت. مقام معظم رهبری یک معیار داده اند که ببینید دشمنان از چه کسی و از چه جریانی و از چه موضعی حمایت می کنند، آن موضع و آن جریان مورد طمع دشمن است. این معیاری کلی است. ما دیدیم در فتنه 88 جریان استکبار، سلطنت طلبان، منافقین فراری، استحاله شدگان، منکرین عصمت امامان، رقاص ها و رقاصه های فراری، جنگ احزاب علیه انقلاب اسلامی به راه انداختند و از جریان فتنه حمایت کردند به همین دلیل مردم به صحنه آمدند و در حماسه 9 دی، تو دهنی محکمی به جریان فتنه زدند. این معیار اختصاص به جریان فتنه ندارد. جریان مکتب ایرانی هم معیوب است و با همین ملاک و معیار می گوییم این جریان هم می تواند مورد طمع دشمن باشد.
¤ سخن پایانی؟
- ما در شرایط کنونی معتقدیم تنها راه درست و صراط مستقیم انقلاب راهی است که مقام معظم رهبری ترسیم فرموده اند. حضرت ایشان بر این تاکید دارند که هیچ گاه مسائل اصلی را از یاد نبریم. نباید مسائل فرعی ایجاد کرد. نباید سخنی گفت که مورد تفرقه بین دوستان و شادی دشمنان باشد.
¤ با تشکر از اینکه وقتتان را در اختیار ما گذاشتید. 

محمد صرفی