نگاه به هر عالمی عبادت نیست!

 بسمه تعالی 

به بهانه 4 محرم سالروز رحلت آیت الله مجتهدی تهرانی
 

امام زین العابدین(ع) فرموده اند: «هلک من لیس له حکیم یرش ده؛ هر کس عالم و حکیمی نداشته باشد که او را ارشاد کند هلاک می شود.» انسان باید در دو چیز استاد داشته باشد: یکی اخلاقیات و دیگری عرفیات.
اگر درس بخوانی و استاد اخلاق نداشته باشی، بر فرض، آیت الله هم بشوی، نفس تو هم، آیت الله می شود، آن وقت بیچاره می شوی. همان طور که به دکتر می روی و دستور رژیم غذایی می گیری باید پیش استاد بروی و دستور اخلاق بگیری. اساتید اخلاق من در قم آیت الله فاطمی و امام خمینی بودند.
استاد من در عرفیات، حاج شیخ علی اکبر برهان(ره) بود. عرفیات غیر از اخلاقیات است. ممکن است شخصی استاد اخلاق باشد ولی از عرفیات هیچ نفهمد. عرفیات یک سری مسائلی است که شاید خلاف شرع نباشد ولی خلاف عرف جامعه است ما هم برای این که مردم به دین و روحانیت علاقه مند شوند و طرد نشوند باید اینها را مراعات کنیم. بعضی کارها، برای مردم، اشکالی ندارد ولی برای ما روحانیون خوب نیست. ممکن است یکی در اخلاق خیلی عالی باشد ولی با وضع زندگی و با قیافه اش و با رعایت نکردن این عرفیات مردم را از دین بیزار کند. یک بار به جایی رفته بودم و موقع برگشت، یک بنز و یک وانت ترمز کردند. هر دو آشنا بودند. مردم هم نگاه می کردند که من کدام ماشین را سوار می شوم. رفتم از راننده بنز عذرخواهی کردم و گفتم: اولاً این راننده وانت یک لحظه از شما زودتر ترمز کرد، ثانیاً اگر ماشین شما را سوار شوم ممکن است راننده وانت ناراحت شود و فکر کند چون ماشینش وانت بود سوار نشدم، لذا مرا ببخشید و تشریف ببرید، من با وانت می روم.
حالا چند نمونه از عرفیات را می گویم:
- دقت در معاشرت با مردم: روحانی نباید با کسی که به دستورات دین اهمیت نمی دهد معاشرت کند (مگر این که قصد راهنمایی او را داشته باشد.) استاد ما آیت الله برهان(ره) می فرمودند: روزی به خانه رفتم و متوجه شدم که عده ای میهمان از طرف آشنایان همسرم، تشریف دارند و بعضی از آنها بدون رعایت این که ما روحانی هستیم و مردم از ما بیش از دیگران توقع دارند، با ظاهری شرعی ولی نامتناسب با عرفیات طلبگی ما، حضور داشتند، لذا به اهل بیت گفتم که برای آنها توضیح دهند که متوجه بشوند و آنها هم الحمدلله متذکر شدند
- دقت در خرج: روحانی نباید میهمانی های مفصل راه بیندازد، یا مثلاً در تالارها مراسم بگیرد و سورها و خرجهای بی مورد کند. آیت الله مرتضی حائری(ره) با کاروانی به مکه رفتند. قرار شد علمای دیگر از مکه به دیدن ایشان بیایند. مدیر کاروان از خرج خودش اتاقی آماده کرد و میوه های مختلف در اتاق آماده نمود. وقتی ایشان وارد اتاق شدند ناراحت شدند و به مدیر کاروان فرمودند: چرا می خواهی مردم را با من دشمن کنی؟ اینها را جمع کن. فقط چای کفایت می کند.
- ساده زیستی: مهمترین مطلب عرفی، ساده زیستی است. نقل می کنند آیت الله فشارکی(ره) یک اتاق داشتند که وسط آن را پرده کشیده بودند. یک طرف درس می دادند و طرف دیگر محل زندگی ایشان بود. اگر امام خمینی(ره) وقتی که از پاریس آمدند، می رفتند کاخ نیاوران شاید این قدر محبوب مردم نمی شدند و دیگر حرفشان چندان در مردم اثر نداشت، امام(ره) با آن همه عظمت، در یک خانه ساده و معمولی و یک حسینیه ساکن بودند.
در حدیث است که نظر به چهره عالم، عبادت است، اما نه عالمی که خانه آن چنانی دارد و نگاه کردن به خانه و وسائل خانه اش حسرت بر دل آدمی می گذارد.
آیا چنین شخصی روحانی است؟ آیا مردم اگر چنین شخصی را ببینند به یاد خدا می افتند؟ روحانی یعنی کسی که روحش را چنان پرورش داده که جسم و علائق نفسانی را از مادیات و زینت و زیورآلات دنیا باز داشته و به مرحله تهذیب نفسانی رسیده، نه این که فقط به فکر جسم و زینت آلات ظاهری بدن باشد. چنین شخصی جسمانی است نه روحانی. لذا نمی تواند در افراد اثر روحانی و معنوی بگذارد. این را یقین بدان که امام زمان(عج) از این زندگیها و قیافه ها راضی نیست. اینها کسانی هستند که با وضع بسیار مرفه و زندگی تجملاتی و با قیافه آن چنانی خودشان، مردم را از دین دور می کنند. زیرا رفتار و گفتار آنها با اصول و اخلاق و عرفیات اسلام منطبق نیست. شما مردم اگر چنین اشخاصی را می شناسید با آنها در ارتباط نباشید. این جور آخوندها اصلاً مرید حسابی هم ندارند و کسی به اینها میل نمی کند. اصلاً نباید به چنین عالمی نگاه کنی باید بروی علما و بزرگان را نگاه کنی، مراجع تقلید، علمای ربانی و معلمین اخلاق. غرض این که هر چه ساده تر باشی بیشتر در دل مردم اثر می گذاری.
حضرت رسول اکرم(ص) فرموده اند: «بدترین علمای امت من کسانی هستند که مردم را از ما گمراه می کنند و راههایی که به سوی ما است قطع می کنند. مردم بر اینها درود می فرستند در حالی که اینها مستحق لعنت هستند.» اگر این عرفیات را رعایت نکردی پیش نماز نشو. چرا که رعایت نکردن عرفیات به فتوای بعضی از مراجع تقلید به عدالت ضرر می زند و پشت سر تو نمی شود نماز خواند.